ΦΟΒΙΕΣ (Μέρος πρώτο)

Ποιος είναι ο πρώτος που θα έπρεπε να σηκώσει τις ευθύνες? Ο Ανρί Μπεκερέλ; Όχι, αυτός έκανε μια τυχαία παρατήρηση. Η Μαρί Κιουρί? Όχι, ούτε αυτή (αν και οι ευθύνες της είναι μεγάλες για άλλο πράγμα, όχι όμως αυτό που θα σχολιάσουμε εδώ). Προχωράμε λίγο στα κανάλια της ιστορίας της επιστήμης και συναντάμε ονόματα εμπνευσμένων ανθρώπων, ιδιοφυιών, σημαντικών επιστημόνων, ενίοτε αδίστακτων και άλλοτε ευαίσθητων και αρκετές φορές περισσότερο αδύναμων απ' οσο επέτρεπαν οι περιστάσεις. Hahn, Strassmann, Meitner, Bohr, Heisenberg, Schrodinger, Oppenheimer, Einstein, Fermi, Frisch, Szilárd ακόμη και ο "δικός" μας Feynman. (Γράφω δικός μας, κυρίως γιατι έγινε κάποια στιγμή "της μόδας" στη χώρα μας, είτε ως θεατρική παράσταση (εξαιρετική!), είτε ως χείμαρρος εκδόσεων)

Μήπως να αφήσουμε τους επιστήμονες και να πιάσουμε τους πολιτικούς? Είναι αλήθεια πως ο Τρούμαν επηρεάστηκε αποκλειστικά απο την επιτροπή επιστημόνων-πολιτικών-στρατιωτικών για την απόφαση χρήσης των ατομικών βομβών? Μπορεί. Μπορεί και όχι.

Η ουσία παραμένει η ίδια. Ο κόσμος απο εκείνο το πρωινό της 16ης Ιουλίου του '45 (ημέρα της πρώτης δοκιμής, στο γνωστό Trinity Site) έπαψε να είναι ο ίδιος.

Ο φόβος απέκτησε άλλο μανδύα.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην καταστροφή των δυο ιαπωνικών πόλεων, αλλά και στην μετέπειτα ισορροπία του τρόμου, με τις άπειρες πυρηνικές δοκιμές - επιδείξεις - όλων των χωρών που κατείχαν (και φυσικά κατέχουν) αυτά τα όπλα.

Η σημερινή ανάρτηση επικεντρώνεται στον αντίκτυπο που είχε η χρήση και η ανάπτυξη των ατομικών βομβών στο μέσο αμερικανό. Υπενθυμίζω την εποχή που αναφερόμαστε. Η παιδεία και η κατάρτιση στις φυσικές επιστήμες δεν είχε φτάσει ακόμη στην αμερικανική ύπαιθρο, τουλάχιστον όχι τόσο όσο στα αστικά κέντρα. Βέβαια, ανοίγω ένα ζήτημα εδω, αυτό της δημόσιας εκπαίδευσης στις ΗΠΑ. Όσο παράξενο κι αν ακούγεται, είναι κάτι που άρχισε να αναπτύσσεται λίγα χρόνια πριν τον πόλεμο. Με τη μεσολάβηση του τελευταίου και με τις απώλειες πολλών νέων ανθρώπων, αλλά και με την αναπόφευκτη κοινωνική "αλλαγή" που συνέβη, η διδασκαλία των φυσικών επιστημών - τουλάχιστον όπως την είχε σχεδιάσει ο Millican (ναι, ο γνωστός με το πείραμα που διδαχθήκατε - όσοι τέλος πάντων- στο σχολείο), άλλαξε μορφή και στόχους.

Η ουσία είναι πως λέξεις όπως "άτομο", "ακτινοβολία", "πυρηνική ενέργεια" κλπ, μπήκαν με τον χειρότερο τρόπο στο λεξιλόγιο (και όχι μόνο) του απλού ανθρώπου.

Τα τραγούδια της σημερινής ανάρτησης στηρίζονται πάνω σε αυτή την κατάσταση της φοβίας που αναπτύχθηκε στην αμερικανική κοινωνία αμέσως μετά τη χρήση των ατομικών βομβών και δεν νομίζω πως οφειλοταν τόσο πολύ στο αντίπαλον - τότε- δέος. Ένα συναίσθημα σαν αυτό που έχει κάποιο παιδί όταν ξέρει πως ο πατέρας του έχει ενα γεμάτο όπλο στο σπίτι. Έχει και ο γείτονας, ναι. Αλλά, το βράδι που κλειδώνουν οι πόρτες, ποιος εγγυαται πως ο πατέρας δεν θα τρελλαθεί?

Ξεκινάμε λοιπόν με το Old Man Atom (Atomic Talking Blues) του 1945 απο τον Vern Partlow και αρκετά γνωστό απο τους Sons of the Pioneers (ενα συγκρότημα κάντρι της εποχής), η εκτέλεση των οποίων είναι και η κορυφαία (1950). Το τραγούδι βρίσκεται σε αρκετές συλλογές (εγω το "έχω" απο το Various - Atomic Cafe), ενω πέρασε και απο το cd του περιοδικού Uncut πριν απο κανα χρόνο περίπου. Προσέξτε τους στίχους. Δείχνουν φόβο, παίζουν με την άγνοια (τον επιστημονικό αναλφαβητισμό, που θα λέγαμε) χωρίς όμως να συμβαίνει κάτι τέτοιο ενώ υπάρχει η απίστευτη ...ομοιοκαταληξία του Adam με το atom (!!!), όπως προκύπτει απο την αμερικανική προφορά. Θα περίμενε κανείς ενα τέτοιο τραγούδι διαμαρτυρίας, εκείνη την εποχή και μάλιστα απο καλλιτέχνες country? Κι όμως..

Old Man Atom
Hiroshima, Nagasaki, Alamogordo, Bikini...

I'm gonna preach you-all a sermon 'bout Old Man Atom, that's me
I don't mean the Adam in the Bible datum.
I don't mean the Adam that Mother Eve elated
I mean that thing that science liberated.
The thing that Einstein says he's scared of,
And when Einstein's scared, brother, you'd better be scared.

If you're scared of the atom here's what’s you gotta do
You gotta gather all the people in the world with you
‘Cause if you don't get together and do it
Well, first thing you know I'm gonna blow this world plum two

Hiroshima, Nagasaki, Alamogordo, Bikini

Now life used to be such a simple joy
My cyclotron was just a super toy
And folks got born, they'd work and marry
And "atom" was a word in the dictionary
And then it happened!
The science boys, from every clime
They all pitched in with overtime
And before they knew it, the thing was done
And they'd hitched up the power of the gol-dern sun
And put a harness on Old Sol
Splittin' atoms, while the diplomats was splittin' hairs

Hiroshima, Nagasaki, Alamogordo, Bikini...

But the atom's here, in spite of hysteria,
Flourishes in Utah, as well as Siberia.
And whether you're a black, white, red or brown,
The question is this, when you boil it down:
To be or not to be! That's the question!

The answer to it all ain't military datum,
Like who gets there firstest with the mostest atoms,"
No, the people of the world must decide their fate,
They gotta get together or disintegrate.
I hold this truth to be self-evident
That all men may be cremated equal!

Hiroshima, Nagasaki, Alamogordo, Bikini...

Yes, it's up to the people, ‘cause the atoms don't care,
You can't fence me in, I'm just like air.
I don't give a hoot about any politics
Or who got what into whichever fix
All I want to do is sit around and have my nucleus bombarded by neutrons.

Now the moral is this, just as plain as day,
That Old Man Atom is here to stay.
I'm gonna stick around, and that's for true
But, ah, my dearly beloved, are you?

So listen, folks, here is my thesis:
"Peace in the world, or the world in pieces!"

Βέβαια, είναι περιττό να προσθέσω πως το τραγούδι για πολλά χρόνια (όπως φυσικά και οι ερμηνευτές του) ήταν σε μαύρη λίστα. Ο Partlow πέρασε απο επιτροπή όπου και δήλωσε αγανακτισμένος, πως έγραψε το τραγούδι 5 χρόνια πριν ακόμη γίνει η ..κομμουνιστική (κατά Μακάρθι!!) Διακήρυξη της Στοκχόλμης..

--τέλος 1ου μέρους--